Historia ozdób choinkowych

To nie jest zbyt długa historia, gdyż choinkowe świecidełka cywilizacja europejska zna zaledwie od mniej więcej trzystu lat. Cofnijmy się i zacznijmy od początku. 

Wiecznie zielone drzewa stanowiły symbole na długo przed tym, zanim kojarzyły się z Bożym Narodzeniem. Ozdoby były często zawieszane nad oknami i drzwiami, aby odpędzić zło podczas długich nocy i zimnych dni. Postrzegano je jako symbole życia wiecznego lub triumfu życia nad śmiercią i wyrażały nadzieję na nadejście cieplejszych, lepszych dni. 

Pierwsze choinki

Nowożytne choinki pojawiły się w zachodnich Niemczech dopiero w XVI wieku, kiedy chrześcijanie wnieśli drzewka do swoich domów i udekorowali je piernikami, orzechami i jabłkami. Zwyczaj ten stał się popularny wśród szlachty, a rozpowszechnił się na dworach królewskich w całej Europie na początku XVIII wieku. Natomiast w Stanach Zjednoczonych posiadanie choinki było często postrzegane jako obcy, pogański zwyczaj aż do połowy XIX wieku.

Królowa Wiktoria promuje choinki z ozdobami

Chociaż choinka pochodzi z Niemiec, to właśnie brytyjska królowa Wiktoria i książę Albert spopularyzowali ją w latach 40. i 50. XIX wieku. Matka Wiktorii, księżniczka Wiktoria z Saxe-Coburg-Saalfeld, była Niemką, więc przyszła królowa czas Bożego Narodzenia spędzała rokrocznie w towarzystwie udekorowanej choinki. Taki zwyczaj nie należał do powszechnych wśród Brytyjczyków, dopóki w 1848 roku nie pojawiła się w Illustrated London News rycina przedstawiającą rodzinę królewską w zamku Windsor przy udekorowanym świecidełkami drzewku. Wiktoria i Albert byli popularnymi arystokratami, więc następnego roku każdy brytyjski dom mógł pochwalić się choinką ozdobioną dekoracjami, świecami i słodyczami. Ten sam obraz został opublikowany dwa lata później w Stanach Zjednoczonych w Godey's Lady's Book, chociaż w tym wydaniu tiara Wiktorii i wąsy Alberta zostały usunięte, aby obraz wyglądał bardziej amerykańsko. Była to pierwsza rozpowszechniona ilustracja udekorowanej wiecznie zielonej choinki w Stanach Zjednoczonych, a tradycja przyozdabiania drzewka stała się wkrótce popularna także i tam.

Narodziny bombki

Pierwsze szklarnie we wschodnich rejonach Niemiec otworzyli Hans Greiner i Christoph Muller w mieście Lauscha w połowie XVI wieku. Znajdowało się ono w regionie idealnym do produkcji szkła, z dużą ilością pobliskiego drewna i odpowiedniego piasku. Prawie 250 lat później, w 1847 roku, potomek Hansa Greinera (również Hans) po raz pierwszy wyprodukował szklane ozdoby, które przypominają to, czym obecnie dekorujemy nasze drzewka. Wymyślił w tym celu również szkło rtęciowe. Po wydmuchaniu bombki, ostygnięciu szkła i wyjęciu jej z formy, mieszankę rtęci i cyny wprowadzano przez mały otwór w ozdobie, aby pokryć szklane wnętrze.  Użycie rtęci nie było najlepszym pomysłem. Gdy odkryto jej toksyczność, do stworzenia efektu srebrzenia zaczęto używać związku wody z cukrem oraz azotanem srebra. 

Wczesne ozdoby szklane miały zwykle kształty owoców i orzechów, które w wersji naturalnej zazwyczaj służyły do dekorowania choinki. Wkrótce rzemieślnicy zaczęli tworzyć również inne kształty, takie jak zwierzęta, ptaki, anioły i figurki Świętego Mikołaja. Te szklane ozdoby często malowano ręcznie, niektóre nazwać można było wręcz dziełami sztuki. Inną popularną ozdobą choinkową w tamtych czasach były sznurki szklanych koralików pełniące funkcję obecnych łańcuchów.

Nowoczesne zastosowanie szkła do zdobienia choinki

Od 1900 roku szkło zaczęło mieć jeszcze inne, współczesne zastosowanie przy ubieraniu choinki. Do tego momentu drzewka oświetlano świecami, co stwarzało ogromne zagrożenie pożarami. Edward H. Johnson, partner Thomasa Edisona w Edison's Illumination Company zawiesił pierwszy zestaw elektrycznych szklanych lampek na choince w siedzibie firmy. Niestety, opinia publiczna okazała się niegotowa zaufać nowince, jaką była elektryczność. Minęło prawie 20 lat, zanim bezpieczne lampki zaczęły pojawiać się na bożonarodzeniowych drzewkach. W tamtych czasach mogli sobie na nie pozwolić tylko ludzie bogaci ze względu na wysoką cenę związaną z kosztami produkcji i montażu. Dziś lampki choinkowe są tańsze i bardziej niezawodne niż kiedykolwiek. Obecnie gigantyczne drzewo w Rockefeller Center w Nowym Jorku ozdabiane jest tradycyjnie 50 000 światełek.

Ozdoby choinkowe obecnie

Dzisiejsze ozdoby choinkowe są wykonane z wielu materiałów, ale nadal wśród nich królują bombki szklane. Od kulistych bombek, poprzez różnorodne kształty, aż po sople wykonuje się je niemal w taki sam sposób, jak w hucie szkła Hansa Greinera. Zmieniają się jedynie sposoby zdobienia. Obecnie najwyżej cenione są bombki ręcznie malowane.

Szklane bombki w Polsce

W Polsce pierwsze choinkowe bombki ze szkła dmuchanego pojawiły się w latach siedemdziesiątych XIX wieku. Początkowo ich kształty przypominały owoce i orzechy, później odwzorowywały różne przedmioty: buciki, parasolki, instrumenty muzyczne, czy zwierzęta. Każda ozdoba miała swoje znaczenie: bombka w kształcie kuli oznaczała ciągłość i powtarzalność życia, odradzania się, nieskończoności i wieczną naturę Boga; ptaki, jako posłańcy boskiej miłości i pokoju, zwiastowały dobrobyt, szczęście i radość; owoce zapowiadały dostatek i urodzaj. Zawieszone na choince bombki imitujące szyszki, żołędzie, orzechy miały zapewnić domownikom zdrowie i siłę, a gwiazda - bezpieczny powrót do domu. Pierwsze zakłady produkujące rodzime szklane bombki choinkowe powstały w XX wieku. W sklepie bombeczka.pl możecie obejrzeć i kupić klasyczne, ręcznie malowane bombki szklane w różnych kolorach i z bogatym wyborem zdobień. Dziś polskie bombki choinkowe to powszechnie znana, globalna marka, a roczną produkcję liczy się w milionach sztuk, ponieważ jesteśmy czwartym na świecie eksporterem choinkowych ozdób.