Boże Narodzenie dawniej i dziś. Jak zmieniały się obchody tych Świąt? 0
Boże Narodzenie dawniej i dziś. Jak zmieniały się obchody tych Świąt?

Boże Narodzenie obchodzone jest od IV wieku jako jedno z najważniejszych świąt kościelnych. W polskiej kulturze to wyjątkowy czas, nie tylko ze względu na jego religijny charakter, ale również aspekt rodzinny i niezwykły nastrój. Do najczęściej występujących w ludowej tradycji rekwizytów związanych ze świętami zaliczyć trzeba: zielone, przystrojone bombkami i innymi ozdobami drzewko, zboże, siano i opłatek.

 

Świąteczne zwyczaje żywe i te zapomniane

Okres od pierwszego dnia Bożego Narodzenia do święta Trzech Króli określano na naszej wsi polskiej jako gody. Wiele elementów świąt Bożego Narodzenia posiada ukrytą, często zapomnianą symbolikę.

Choinka świąteczna

Choinka to drzewko posiadające wiecznie zielone igliwie, symbolizujące trwałość życia, niezmienność, odporność na przemijanie, witalność i wzrost roślin. Początkowo chłopi przynosili do izb jedynie gałęzie sosny i dekorowali nimi ściany oraz święte obrazy. Najważniejsza była ta zawieszana nad stołem, nazywana na południu kraju podłaźnikiem. Od niej zależał dobrobyt domostwa. Ozdabiano ją np. jabłkami, orzechami, wypiekanymi w domu ciastkami o różnych kształtach, a także kulistymi ozdobami tworzonymi z krążków opłatka, w których można dopatrzyć się pierwowzoru współczesnych bombek. Podłaźnik był więc archetypem choinki, która w formie jaką znamy pojawiła się na polskich ziemiach znacznie później.

Sianko pod obrusem

Zwyczaj wkładania w Wigilię pod obrus siana wywodzi się ze starych obyczajów. Początkowo zamiast siana w izbie pojawiały się snopy słomy symbolizujące dobrobyt i urodzajne plony. Stawiano je w kątach izby, a także rozścielano na podłodze. Zboże nawiązywało do odnawialności życia, a słoma przypominało o stajence betlejemskiej. Ziarno, zarówno to pochodzące z kłosów zboża, jak i wyłuskane z roślin strączkowych, wykorzystywano do obsiewania izby w czasie uroczystości bożonarodzeniowych. Z czasem snopy zastąpiono znacznie wygodniejszym sianem, które wkładano pod obrus na czas wigilijnej wieczerzy. Oprócz swojej symboliki nawiązującej do stajenki było powszechnie stosowanym medium wróżbiarskim. Wyciągano spod obrusa źdźbła siana. Żółte oznaczało zły urodzaj w następnym roku, zielone - dobry.

"Przedchoinkowe" ozdoby

Ze słomy pochodzącej ze snopów, długo przed pojawieniem się "klasycznej" choinki, robiono pająki i zawieszano je u powały, gdyż - podobnie jak w większości krajów naszego regionu - wierzono, że przynoszą szczęście. Ciekawostką jest to, że na ukraińskich choinkach do dziś głównym motywem ozdobnym są właśnie pajęczyny i szklane pająki.

Dzielenie się opłatkiem

Łamanie opłatkiem oznacza dzielenie się i spożywanie mistycznego chleba, będącego symbolicznym znakiem pojednania i wzajemnej miłości. Obyczaj ten, do dziś trwale związany z tradycją świąt Bożego Narodzenia, pochodzi z rytuałów starochrześcijańskich. Polegały one na rozdawaniu chlebów ofiarnych i dzieleniu się nimi na znak przynależności do wspólnoty chrześcijańskiej. Opłatek w późniejszych okresach miał przynosić domowi spokój i szczęście, a ludzie, którzy się nim dzielili mieli nigdy nie zaznać biedy i głodu.

Nazwa przedświątecznej kolacji

Sama nazwa „wigilia” pochodzi z łaciny i oznacza „warta, straż nocna”. Terminem tym określa się do dziś każdy dzień poprzedzający jakieś wydarzenie. Słowo to stało się nazwą własną dnia i nocy poprzedzających pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia. W Kościele obchody wigilii Bożego Narodzenia zostały wprowadzone do liturgii w VI w.n.e. Powszechnie wierzono, że Wigilia to dzień magiczny. Należało wystrzegać się w nim pewnych negatywnych zachowań, które mogły opanować cały kolejny rok.

Puste miejsce przy wigilijnym stole

W większości domów do dziś pozostawia się dodatkowe puste nakrycie. Zwyczaj ten pochodzi od powszechnego w dawnych czasach przekonania, że w Wigilię na ławach i stołkach w izbie siadają przybywające z zaświatów dusze. Stąd też zwyczaj, że siadając przy wigilijnym stole dmuchało się na stołek, by nie uszkodzić nieziemskiej istoty. To właśnie dla dusz zmarłych przeznaczone było dodatkowe puste nakrycie. Z czasem zmieniono temu zwyczajowi interpretację - dodatkowe nakrycie jest przeznaczone dla niespodziewanego gościa.

 

Dawne ozdoby choinkowe

Do Polski choinka i tradycja jej ozdabiania przywędrowały między XVIII a XIX wiekiem wraz z pruskimi żołnierzami i urzędnikami. Początkowo największą popularność choinka zyskała wśród arystokracji, a dopiero później, bo w okresie międzywojennym, zawędrowała na wieś, przede wszystkim na Podhale i Mazowsze.

Góralska jutka

Zwyczaj przyozdabiania drzewka upodobali sobie górale, którzy mieli swoją, odrębną koncepcję choinki, którą nazywali "jutka". Drzewko wieszało się do góry nogami i przyozdabiało różnego rodzaju słodyczami i suszonymi owocami. Łakocie umieszczano specjalnie nad płonącymi świeczkami, by stopniowo spadały i zjadane były przez domowników.

Symbolika ozdób choinkowych

Początkowo do ozdabiania choinek używano różnego rodzaju owoców, orzechów i słodyczy. Nadawano tym przedmiotom różne znaczenie mistyczne: orzechy to dobrobyt i siła, jabłka - zdrowie, uroda, a także symbol nawiązujący do biblijnego owocu, światełka choinkowe - odstraszenie złych mocy lub wskazywanie właściwej drogi, łańcuchy - scalenie rodziny, anioły - opieka nad domem, dzwoneczki - głoszenie dobrych nowin, jemioła - płodność, miłość i szczęście.

 

Nieśmiertelne bombki choinkowe

Bombki choinkowe to te ozdoby drzewka bożonarodzeniowego, które od ponad dwustu lat nie uległy zapomnieniu i do dnia dzisiejszego są najpowszechniej stosowaną dekoracją. Pierwsze bombki powstały w XIX wieku w Niemczech. Jak mówi legenda, biedny rzemieślnik, który pracował w hucie szkła, nie mógł sobie pozwolić na ozdobienie choinki jabłkami i orzechami. Postanowił więc wydmuchać je ze szkła. Tak powstały piękne ozdoby, które urzekły całą Europę. Zainteresowanie było tak duże, iż uchroniło fabrykę przed grożącą jej likwidacją.

W sklepie bombeczka.pl znajdziemy ręcznie zdobione bombki choinkowe w różnych rozmiarach i kolorach. Szczególną atrakcją są te, na których możliwe jest zmówienie wpisania imienia lub dedykacji, czyli bombki spersonalizowane. Szklane bombki uzyskują w ten sposób dodatkową funkcję prezentu, który można wręczyć przy okazji świątecznego przyjęcia.

Obecnie na rynku dostępne są bombki o różnych kształtach i we wszystkich kolorach. Na szczególną uwagę zasługują szklane bombki zdobione ręcznie. Dlatego serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Komentarze do wpisu (0)

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl